η δίκη. και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς βαρβάρους;

Η προειδοποίηση «Αντιδράσεις υπάρχουν και από την πόλη της Άμφισσας. “Δεν είναι δυνατόν να δεχτεί η Άμφισσα και η Φωκίδα την πραγματοποίηση της δίκης”, δήλωσε ο νομάρχης Φωκίδας, Νικόλας Φουσέκης […] Σε σύσκεψη της Νομαρχίας αποφασίστηκε εντός της ημέρας να συγκληθούν και να συνεδριάσουν εκτάκτως το Δημοτικό Συμβούλιο της Άμφισσας, αλλά και τα διοικητικά συμβούλια των φορέων για να πάρουν σαφή θέση και να την κοινοποιήσουν προς όλες τις πλευρές, ζητώντας να μην εξελιχτεί η δίκη, η οποία έχει προγραμματιστεί για τις 15 Δεκεμβρίου, στην Άμφισσα». [11/11/2008, http://www.tvxs.gr/v25781] Τα γεγονότα [20 Γενάρη, ορισθείσα ημέρα έναρξης της δίκης. Αναβολή] «Φοιτητές, αντιεξουσιαστές, μέλη της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και μέλη κομμάτων, έφθασαν με 8 πούλμαν από την Αθήνα και άλλες περιοχές προκειμένου να συμμετάσχουν στις 2 πορείες διαμαρτυριας, που είχαν προγραμματιστεί με αφορμή την έναρξη της δίκης του ειδικού φρουρού Επαμεινώνδα Κορκονέα. Τα μέτρα ασφαλείας είναι δρακόντεια, στην περιοχή όπου έχουν αναπτυχθεί περισσότεροι από 600 αστυνομικοί. Η αστυνομία προέβη σε «προληπτικούς» ελέγχους πούλμαν που μεταφέρουν διαδηλωτές στην Άμφισσα, τα οποία σταμάτησε στο Δίστομο και τον Ορχομενό. Έκανε μάλιστα και σωματικό έλεγχο στους επιβάτες. Τις προηγούμενες μέρες, οι ομάδες που κάλεσαν τις διαδηλώσεις είχαν διανείμει φυλλάδια στους κάτοικους και τους καταστηματάρχες της περιοχής, με τα οποία τους ενημέρωναν ότι δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα από τη διαμαρτυρία τους. Ωστόσο, λόγω του κλίματος τρομολαγνείας που είχε δημιουργηθεί από τα ΜΜΕ, πολλοί καταστηματάρχες έλαβαν έκτακτα μέτρα, υπό το φόβο τυχόν επεισοδίων. Οι δύο πορείες που είχαν προγραμματιστεί έγιναν χωρίς προβλήματα. Μικρής έκτασης περιστατικά σημειώθηκαν μόνο όταν η πορεία που κατευθυνόταν προς της φυλακές της Άμφισσας, επιχείρησε να επιστρέψει στην πόλη από διαφορετικό δρόμο, από αυτόν που είχε υποδείξει η αστυνομία. Κύριο σύνθημα των διαδηλωτών: "εμείς θα πούμε την τελευταία λέξη, αυτές οι μέρες είναι του Αλέξη"». http://tvxs.gr/node/50179 Η δίκη Με την έναρξη της διαδικασίας επικράτησε ένταση στην αίθουσα όταν ο Αλέξης Κούγιας υπέβαλε στο δικαστήριο αίτημα για εξέταση μαρτύρων και την προσκόμιση βίντεο από αθλητικό τηλεοπτικό σταθμό, σχετικά επεισόδια που είχαν λάβει χώρα στο κλειστό γήπεδο Χαλανδρίου, σε αγώνα πόλο, εκείνη την μέρα πριν το τραγικό συμβάν. Ο δικηγόρος ζήτησε να κληθούν μάρτυρες να καταθέσουν σχετικά με τα γεγονότα στο Χαλάνδρι, υποστηρίζοντας ότι και ο άτυχος μαθητής είχε βρεθεί με φίλους του στον επίμαχο αγώνα και συμμετείχε στα επεισόδια […] Το δικαστήριο έκρινε επί του αιτήματος του κ. Κούγια ότι θα κρίνει από τη διαδικασία εάν είναι αναγκαία η κλήτευση των μαρτύρων σχετικά με τα επεισόδια στο Χαλάνδρι, ενώ για το βίντεο αλλά και δικογραφίες που είχαν σχηματιστεί μετά τον αγώνα πόλο αποφάσισε ότι εκ προοιμίου φαίνεται να μην σχετίζονται άμεσα με την παρούσα υπόθεση. http://tvxs.gr/node/50371 Η «δίκη του Αλέξη»* Το βράδυ της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό, όταν σε χρόνο μηδέν γέμισαν οι αθηναϊκοί δρόμοι από κόσμο που, σοκαρισμένος, επινοούσε αυθόρμητες μορφές διαμαρτυρίας, δεν ξέρω πόσοι θα φαντάζονταν ότι η συλλογική μνήμη όφειλε να βαφτιστεί στο κόκκινο απ’ τις φωτιές και όχι στο κόκκινο του αίματος. Τα γεγονότα που ακολούθησαν την αμέσως επόμενη περίοδο, έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολλών αναλύσεων και δεν θα ήθελα να προσθέσω σ’ αυτές μια ακόμα, καθώς είναι αυτός ο Δεκέμβρης που έρχεται το καινούργιο κεφάλαιο που έχει ανοίξει από καιρό και που μας προκαλεί να το διαβάσουμε. Εν μέσω θερινής ραστώνης γράφτηκαν οι πρώτες αράδες: «Σε προετοιμασία για την αντιμετώπιση ενός ιδιαίτερα θερμού φθινοπώρου έχει αποδυθεί η Ελληνική Αστυνομία. Η δίκη των ειδικών φρουρών που κατηγορούνται για τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου, η οποία έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Οκτωβρίου, αλλά και η συμπλήρωση ενός χρόνου από τη δολοφονία έχει σημάνει από τώρα συναγερμό στην ΕΛ.ΑΣ. που προσπαθεί να μην πιαστεί απροετοίμαστη […] Στο πλαίσιο πάντως αυτό έχει ήδη αποφασιστεί η αγορά νέων όπλων στην ΕΛ.ΑΣ., στα οποία περιλαμβάνονται χειροβομβίδες, καουτσούκ, taser - όπλα ηλεκτρικής εκκένωσης και αύρες με κανονάκια νερού» [ΤΑ ΝΕΑ 29/8/2009] Έκτοτε, σύντομα δημοσιεύματα, βασισμένα σχεδόν πάντα στο λόγο των επίσημων πηγών [υπουργείο, επώνυμοι ή ανώνυμοι αξιωματούχοι της αστυνομίας που διοχέτευαν πληροφορίες…] έστηναν σιγά-σιγά το σκηνικό μιας επικείμενης και γενικευμένης κοινωνικής αταξίας με αναφορά στην επέτειο των «τραγικών γεγονότων» του Δεκέμβρη –απροσδιόριστο συνήθως αυτό το «τραγικά», ως εάν να παραπέμπει σε κοινές σε όλους μας νοηματοδοτήσεις των γεγονότων. Δεν θα έλεγα, λοιπόν, φυσιολογική, πάντως αναμενόμενη εξέλιξη κι αυτή που συνοψίζεται στη διατύπωση «δίκη του Αλέξη»,[1] η οποία σημασιολογικά ή συνειρμικά σηματοδοτεί κάτι που μοιάζει με την αλήθεια ή μάλλον με την αφήγηση μιας αλήθειας στην οποία υπολανθάνει ότι μέρος της ευθύνης για όσα συνέβησαν τον περασμένο Δεκέμβρη και όσα "φημολογείται" ότι θα συμβούν τον φετινό ανήκει και στο νεαρό θύμα· μιας «αλήθειας» που τρέφεται ένα χρόνο τώρα απ' τις σάρκες του νεκρού παιδιού, υπερβαίνοντας ακόμα και την αναλγησία με την οποία ανασύρθηκαν φάκελοι και δυσφημιστικά στοιχεία για το θύμα πριν ακόμα γίνει η κηδεία του· μιας αλήθειας, τέλος, η οποία ακυρώνει θεσμικά κατοχυρωμένες προϋποθέσεις της δίκαιης δίκης, να γίνει πια η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου ζήτημα δημόσιας τάξης.[2] Και ενόσω τρεις πόλεις ερίζανε[3] για τη μη διεξαγωγή της δίκης στα δικαστήριά τους, ο υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη "ανοιχτό άφησε το ενδεχόμενο να αναβληθεί η δίκη". Να αναβληθεί, να απομακρυνθεί απ’ τον Δεκέμβρη ως ημερομηνία και ως τόπος επιτέλεσης του «θεσμικά πραγματικού». Και ενόσω η οικογένεια και οι συνήγοροι του θύματος ζητούν να μην υπάρξουν ειδικοί όροι που θα παρεμποδίσουν τη διαδικασία απόδοσης δικαιοσύνης και οι συνήγοροι των κατηγορούμενων διεκδικούν ακριβώς αυτούς τους ειδικούς όρους εμφατικά συναρτώντας τους με τα δικαιώματα των κατηγορούμενων,[4] η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου έχει ήδη χάσει τον πυρήνα της, την δική της αυταπόδεικτη αλήθεια. Λέει ο David Garland ότι οι ποινικές πρακτικές πέραν του να αποτελούν μια διαδικασία επιβολής ελέγχου, ταυτόχρονα και κυρίως αποτελούν και έναν πολιτισμικό παράγοντα: ο λόγος και οι θεσμοί τους έχουν ενεργητικό ρόλο στην παραγωγή νοημάτων, ορισμών και κατηγοριοποιήσεων μέσα στη κοινωνία, τα δε νοηματοδοτικά τους αποτελέσματα υπερβαίνουν τις κατηγορίες έγκλημα και ποινή και περιλαμβάνουν ευρύτερα και θεμελιώδη κοινωνικά νοήματα, όπως η εξουσία, η νομιμότητα, η κανονικότητα και η ηθική. Κατασκευάστηκε, λοιπόν, η επέτειος του Δεκέμβρη και δρομολογήθηκε η θεσμική αλήθεια που θα παγιώσει τον χαρακτήρα των γεγονότων: γιατί θα πρέπει να θυμάται η ελληνική κοινωνία την 6 Δεκέμβρη 2008; Για τις φωτιές και τις βιτρίνες· και τι θα πρέπει να διασφαλίσει η Πολιτεία; Να μην ανάψουν πάλι φωτιές, να μην σπάσουν πάλι βιτρίνες… Και μέσα από αυτούς τους ορισμούς και τις κατηγοριοποιήσεις, οι πρωταγωνιστές των γεγονότων θα αναμετρηθούν σε μια διεκδίκηση για το ποιος θα ορισθεί ως θύτης και ποιος ως θύμα της «κακιάς στιγμής», το βράδυ της 6 Δεκέμβρη του 2008. * Κείμενό μου που φιλοξενήθηκε στο αφιέρωμα της εφημερίδας Η ΕΠΟΧΗ για τον Δεκέμβρη 2008 [1] Μ' αυτή τη διατύπωση αναφέρεται σε αρκετά δημοσιεύματα το θέμα της δίκης των ειδικών φρουρών, προγραμματισμένης αρχικά για τα μέσα Οκτώβρη [2] "Ανοιχτό άφησε το ενδεχόμενο να αναβληθεί η δίκη για τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου τον περασμένο Δεκέμβριο στα Εξάρχεια, από τον ειδικό φρουρό Ε. Κορκονέα, ο υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Χρυσοχοΐδης. Ο κ. Βούγιας τόνισε ότι την απόφαση θα λάβει το υπουργείο Δικαιοσύνης, αλλά πρόσθεσε ότι θα πρέπει να συνεκτιμηθεί η άποψη της οικογένειας, η οποία έχει υποβάλλει αίτημα να διεξαχθεί στις φυλακές Κορυδαλλού" http://www.tvxs.gr/v25984 [3] Ενδεικτικά: «Αντιδράσεις υπάρχουν και από την πόλη της Άμφισσας. “Δεν είναι δυνατόν να δεχτεί η Άμφισσα και η Φωκίδα την πραγματοποίηση της δίκης”, δήλωσε ο νομάρχης Φωκίδας, Νικόλας Φουσέκης […] Σε σύσκεψη της Νομαρχίας αποφασίστηκε εντός της ημέρας να συγκληθούν και να συνεδριάσουν εκτάκτως το Δημοτικό Συμβούλιο της Άμφισσας, αλλά και τα διοικητικά συμβούλια των φορέων για να πάρουν σαφή θέση και να την κοινοποιήσουν προς όλες τις πλευρές, ζητώντας να μην εξελιχτεί η δίκη, η οποία έχει προγραμματιστεί για τις 15 Δεκεμβρίου, στην Άμφισσα». [http://www.tvxs.gr/v25781] [4] Δήλωση του δικηγόρου υπεράσπισης κ. Ν. Αλετρά: «Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η διεξαγωγή της δίκης σε ασφαλείς και ήρεμες συνθήκες που διασφαλίζουν μια δίκαιη δίκη και εγγυώνται την ορθή απονομή της δικαιοσύνης, ώστε να είμαστε σε θέση να εκθέσουμε τα υπερασπιστικά επιχειρήματα μας» [http://www.tvxs.gr/v25898]