Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2010

Τα χέρια πάνω απ’ την πόλη: εμπορευματοποιημένοι χώροι, χώροι ελεγχόμενοι*



*Το κείμενο αυτό θα φιλοξενηθεί στην εφημερίδα Μια Πόλη Ανάποδα της δημοτικής παράταξης της Νέας Σμύρνης «Παρέμβαση στους δρόμους της πόλης»

Η εισβολή εμπορικών δραστηριοτήτων στους κάποτε ελεύθερους χώρους μιας πόλης, συναρθρώνεται ποικιλοτρόπως με προτάγματα του ήθους της παγκοσμιοποίησης. Πέρα από το εμφανές στοιχείο που αφορά την οικονομική δραστηριότητα καθεαυτή και η οποία εκτοπίζει άλλες χρήσεις των χώρων, σε παρεμβάσεις τέτοιου είδους ενδημεί ένα, λίγο πολύ αφανές, κομμάτι βίας το οποίο αφορά συνολικά τη ζωή της πόλης αν όχι και ευρύτερων συνόλων. Η δόμηση και οι χρήσεις μιας πόλης δεν είναι μόνον τεχνικά ζητήματα, καθώς σιωπηρά εκπέμπουν μηνύματα γύρω από ένα πλήθος θεμάτων, όπως το τι ορίζεται φυσιολογικό σε σχέση με τη δουλειά,  τον ελεύθερο χρόνο, την ίδια την ασφάλεια και αυτούς που την απειλούν. Θυμάμαι, πρόχειρα, το παράδειγμα του Μπούρμπουλα και τη σχεδιαζόμενη παραχώρηση του σε παρακείμενη καφετέρια, την οποία σταμάτησαν ενεργοί πολίτες.  Μάθαμε, λοιπόν τότε, δια στόματος Δημάρχου και δημοτικών συμβούλων της συμπολίτευσης, ότι ο επιχειρηματίας θα αναλάμβανε το κοινωνικό έργο να επεκταθεί προκειμένου να εκδιωχθούν οι «περίεργοι νεαροί» και τα «περιθωριακά στοιχεία» που συχνάζουν εκεί παρενοχλώντας τους περαστικούς! Μάθαμε, κατ’ επέκταση, ότι η απειλή ενεδρεύει  σε ελεύθερους χώρους και ότι οι χώροι ασφαλούς αναψυχής είναι οι χώροι πληρωμένης ή/και καθ’ οιονδήποτε τρόπο  ελεγχόμενης αναψυχής. Πρόχειρα επίσης, θυμάμαι τα δυνατά φώτα στο κατακρεουργημένο Άλσος, τον πρώτο καιρό μετά την λεγόμενη ανάπλασή του, απωθητικά κίτρινα φώτα που θύμιζαν φυλακές. Θυμάμαι κυρίως το κλίμα «ηθικού πανικού» που δημιουργήθηκε με αφορμή την κατάληψη του Γαλαξία η οποία τον έθεσε έξω από κάθε θεσμικό ή εμπορικό έλεγχο, όταν και μόνο η ιδέα της αυτοδιαχείρησης πυροδότησε φοβικά αντανακλαστικά.
Ο δημόσιος χώρος, ως πεδίο διαχείρισης του φόβου, η οικολογία του φόβου, είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στον Λόγο για την «ασφαλή πόλη» στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης όπου ο Λόγος περί εγκλήματος καταλήγει να συνοψίζει το σύνολο των κοινωνικών προβλημάτων και των δομικών συνθηκών που τα παράγουν. Κι όσο επιδεινώνονται οι οικονομικές συνθήκες, τόσο το πρόταγμα του φόβου τείνει να νομιμοποιεί  και τις επινοήσεις μιας αρχιτεκτονικής που κατασκευάζει πόλεις-φρούρια, χώρους που ταξινομούν τις κοινωνικές ομάδες ανάλογα με το βιοτικό επίπεδο και την αγοραστική τους ικανότητα, δημόσιους χώρους έτοιμους ανά πάσα στιγμή να μεταβληθούν σε χαράκωμα  απέναντι σε αυθόρμητες, άρα εξ ορισμού εκτός ελέγχου δράσεις. Η πόλη ήσυχα κοιμάται…
Αυτόν τον προβληματισμό μοιράστηκα με τους ανθρώπους της δημοτικής κίνησης Αριστερή Παρέμβαση στους Δρόμους της Πόλης. Όχι ενόψει εκλογών, πολύ παλιότερα, χρόνια πριν, η  Πόλη Ανάποδα κι εγώ συναντηθήκαμε στους δρόμους της πόλης μας, της Νέας Σμύρνης που είχε ήδη αρχίσει να παίρνει χαρακτήρα τσιμεντούπολης με ό, τι αναπόδραστα συνοδεύει μια τέτοια εξέλιξη: Ευτυχής συνάντηση στη διεκδίκηση δημόσιων χώρων και όχι μόνον.
Έτσι, η τιμητική πρόταση που μου έγινε να  συμμετάσχω στο ψηφοδέλτιο της παράταξης δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία αλλά η συνέχεια διαδρομών που διασταυρώθηκαν τόσες φορές ώστε να γίνουν και δικό μου σημείο αναφοράς κάθε φορά που οι δημοτικές πολιτικές μας ανάγκαζαν να διεκδικήσουμε το δικαίωμα μας να ζούμε στην πόλη μας χωρίς να πρέπει να δικαιολογούμε την παρουσία μας στους αφιλόξενους, παραβιασμένους, εμπορευματοποιημένους χώρους της. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου