[Αυτό το κείμενο είχε γραφτεί πριν μήνες γιατί μου είχε ζητηθεί από την εφημερίδα ΤΟ ΚΕΛΙ. Το μεταφέρω τώρα εδώ, καθώς συναρθρώνεται με το περιεχόμενο της προηγούμενης ανάρτησης –«Την προσοχή σας καλοί μας άνθρωποι…»- ως μια ακόμα εκδοχή, και μάλιστα με θεσμική βούλα, του «σωφρονιστικού» χάους, μέρος του οποίου καλούνται να γίνουν και εθελοντές]
Παρακολουθώντας τον τελευταίο καιρό τις συζητήσεις και τις προτάσεις που γίνονται για να αντιμετωπισθεί το «σωφρονιστικό κακό» ή, κατ’ ευφημισμό, σωφρονιστικό ζήτημα, έχω όλο και πιο συχνά την αίσθηση ότι οι συζητήσεις ανακατασκευάζουν την πραγματικότητα σ’ ένα πλαίσιο καλών προθέσεων που αγνοεί όμως το δομικό κομμάτι του προβλήματος που καλείται να επιλύσει. Και είναι πραγματικά κρίμα να καούν προτάσεις οι οποίες, σε μια λιγότερο φιλόδοξη και περισσότερο κοντά στην πραγματικότητα εκδοχή τους, θα μπορούσαν να φέρουν κάποια αποτελέσματα σε ό, τι αφορά την άμβλυνση των δεινών του εγκλεισμού.
Στο πλαίσιο αυτού του σύντομου σημειώματος εκ των πραγμάτων θα πρέπει να περιοριστώ σε κάποιο ειδικότερο ζήτημα και προκρίνω αυτό του εθελοντισμού ως εμβληματικό του ρήγματος ανάμεσα σε προθέσεις και πραγματικές συνθήκες. Διαβάζω εδώ και κάμποσο καιρό τις εκκλήσεις σε εθελοντές για την κάλυψη πολύ βασικών αναγκών των κρατουμένων, για παράδειγμα σε ρουχισμό. Και σκέφτομαι πόσο απλά, πόσο αβίαστα αναδύεται το μείζον πρόβλημα που είναι αυτό της θεσμικής διαχείρισης της εγκληματικότητας, τουτέστιν οι εκρηκτικά γεμάτες φυλακές στις οποίες αποθηκεύονται συνεχώς περισσότεροι έγκλειστοι: έχουμε αντίστοιχη έκρηξη και της εγκληματικότητας ή οι ίδιοι οι ποινικοί θεσμοί υπονομεύουν οποιαδήποτε καλή πρόθεση ή θέσπιση μέτρων; Και ανεξάρτητα της απάντησης στο παραπάνω ερώτημα, τι μηνύματα επικοινωνεί στην κοινωνία η εικόνα των ασφυκτικά γεμάτων φυλακών αν όχι μιας κοινωνίας σε κατάσταση υψηλής επικινδυνότητας; Και σ’ αυτή την περίπτωση σε ποια κοινωνική ευαισθησία απευθύνεται η πολιτεία όταν οι Λόγοι περί εγκληματικότητας που διαβρώνουν το κοινωνικό σώμα καθιστούν τον έγκλειστο επικίνδυνο Άλλο ο οποίος, με όρους «κοινής λογικής», ορθώς απομακρύνεται από το κοινωνικό σώμα;; Κι ακόμα, τι εγγυήσεις παρέχει ο εθελοντισμός όταν πάσχει στον ίδιο τον πυρήνα του καθώς δεν συνεπάγεται ούτε δεσμεύσεις, ούτε συγκεκριμένους και διακριτούς ρόλους, ούτε το ενδεχόμενο καταλογισμού ευθυνών όταν ο εθελοντής αποσυρθεί από την εικόνα αφήνοντας μια κατάσταση ακόμα χειρότερη από αυτήν στην οποία παρενέβη; Και ποιο είναι το ηθικό, αν μη τι άλλο, έρεισμα της μετακύλησης ρόλων και αρμοδιοτήτων σε ιδιώτες και κοινωνικά ευαίσθητους επιχειρηματίες; Αντιγράφω από δημοσίευμα του Έθνους:
«[η] πολιτική ηγεσία του υπουργείου θεωρεί ότι σε μία εποχή δύσκολης οικονομικής συγκυρίας μπορεί να υλοποιηθεί από ευαισθητοποιημένες κοινωνικά επιχειρήσεις η συγκέντρωση και η διανομή προϊόντων τους που θα είναι ικανά να αμβλύνουν τον πόνο των απόρων στις φυλακές. Και αυτό διότι μέχρι τώρα η συντήρηση των εν λόγω κρατουμένων -όσον αφορά τα είδη καθημερινής ανάγκης για τη διαβίωσή τους- γίνεται με έναν αποσπασματικό τρόπο που επαφίεται στις τυχόν ανθρωπιστικές διαθέσεις διευθύνσεων καταστημάτων κράτησης, επιστημόνων (π.χ. κοινωνικών λειτουργών), ή άλλων υπαλλήλων των φυλακών οι οποίοι έρχονται σε επαφή με άτομα και φορείς προκειμένου να συνδράμουν στην κάλυψή τους. Σ΄ αυτήν την προσπάθεια συνδράμουν επίσης φιλόπτωχοι σύλλογοι, κατά τόπους εκκλησίες, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, αλλά και φιλάνθρωποι πολίτες που παράσχουν στους έγκλειστους οποιαδήποτε βοήθεια μπορούν»
[http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424&subid=2&pubid=55716993]
Οποιαδήποτε βοήθεια μπορούν! Έτσι, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, το μοντέλο παραπέμπει σε φιλανθρωπικού και θρησκευτικού περιεχομένου κινήματα σαν αυτά που άνθιζαν στα κοινωνικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα του 19ου αιώνα και στο πλέγμα των διάφορων «εργολάβων ηθικής» και των εκστρατειών τους απέναντι στους ηθικά παραστρατημένους…
Εκεί βρισκόμαστε; Μάλλον αυτό το αλαλούμ μεγαλεπήβολων σχεδιασμών παράλληλα με την έκκληση σε φιλάνθρωπους ή κοινωνικά ευαίσθητους αποκαλύπτει το αδιέξοδο μιας πολιτικής με άξονα την ανθρώπινη ιδιότητα και τα δικαιώματα των κρατούμενων. Με δυο λόγια, εάν στα συμφραζόμενα του 21ου αιώνα και της οικονομικής κρίσης των τελευταίων 10ετιών οι θεσμοί είναι ανίκανοι να επιτελέσουν τους στόχους για τους οποίους δημιουργήθηκαν, η παρέμβαση πρέπει να γίνει στους θεσμούς και στις δυσλειτουργίες τους αντί για πολιτικές, κυνικού θα έλεγα περιεχομένου, που καλούν την κοινωνία να συνδράμει αυτούς που οι θεσμοί έχουν θέσει εκτός των τειχών και το κοινωνικό σώμα έχει εξοικειωθεί είτε να ξεχνάει την παρουσία τους είτε να ζητάει να γίνουν ακόμα πιο στέρεα τα τείχη που αποκλείουν τη συνύπαρξη –ενδεικτικό παράδειγμα το αίτημα για απομάκρυνση των φυλακών από τον αστικό ιστό. Εθελοντισμός, λοιπόν, έναντι τίνος; Το σωφρονιστικό πρόβλημα δεν είναι Ολυμπιάδα, δεν έχει τίποτα το φαντασμαγορικό, μόνο οδύνη και σ’ αυτήν την οδύνη οι θεσμικές πρακτικές μας έχουν εξασκήσει να κλείνουμε τα μάτια. ‘Όμως οι κρατούμενοι και οι κρατούμενες δεν είναι ζητιάνοι και ζητιάνες ν’ απλώνουν το χέρι στους φιλάνθρωπους, καμιά ποινική νομοθεσία δεν προβλέπει κάτι τέτοιο ως παρεπόμενη ποινή…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου